Γιώργος Κεντούρης
Ένα μοντέρνο όχημα προστιθέμενης αξίας για την υλοποίηση εταιρικών συνταξιοδοτικών παροχών.
Τα τελευταία χρόνια και κυρίως μετά την κρίση του Ελληνικού χρέους γίνεται μεγάλη συζήτηση στην Ελληνική αγορά για εναλλακτικά οχήματα χρηματοδότησης εργοδοτικών συνταξιοδοτικών παροχών, σε σχέση με τα ομαδικά συνταξιοδοτικά ασφαλιστικά προγράμματα.
Οι λόγοι κυρίως εστιάζονται στην καλύτερη διαχείριση των κινδύνων και στην ανάδειξη προστιθέμενης αξίας για τις συγκεκριμένες παροχές, εφαρμόζοντας βέλτιστες πρακτικές διακυβέρνησης και διαχείρισης επενδύσεων, καθώς και επικοινωνίας στα μέλη.
Γιατί τα ΤΕΑ εμφανίζονται να κερδίζουν έδαφος έναντι των ομαδικών προγραμμάτων?
Υπάρχουν τόσο ποιοτικοί όσο και ποσοτικοί λόγοι. Συγκεκριμένα:
α. Ελαχιστοποίηση / καλύτερη διαχείριση κινδύνων
Κίνδυνος αντισυμβαλλόμενου: Σε περίπτωση ομαδικού ασφαλιστηρίου συμβολαίου, τα περιουσιακά στοιχεία του προγράμματος είναι στο όνομα της ασφαλιστικής εταιρείας. Τυχόν πρόβλημα βιωσιμότητας της ασφαλιστικής εταιρείας, που μπορεί να οφείλεται σε ασφαλίσεις που δεν σχετίζονται με το συνταξιοδοτικό πρόγραμμα, συνεπάγεται μεταφορά των λογαριασμών των μελών στην διαδικασία εκκαθάρισης της εταιρείας, χωρίς εξασφάλιση για την επιστροφή του συνολικού αποθεματικού. Στα ΤΕΑ ο συγκεκριμένος κίνδυνος δεν υφίσταται ειδικά στην περίπτωση που ο μοναδικός σκοπός του ταμείου είναι η χρηματοδότηση παροχών καθορισμένης εισφοράς.
Επενδυτικός κίνδυνος: το κανονιστικό πλαίσιο των ΤΕΑ προβλέπει ισχυρή διακυβέρνηση των επενδύσεων και εποπτεία από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Η διακυβέρνηση των επενδύσεων στα ομαδικά προγράμματα είναι ελλιπής.
β. Μεγιστοποίηση παροχών
Απόδοση επενδύσεων: Ο παραδοσιακός τρόπος επένδυσης των περιουσιακών στοιχείων των ομαδικών προγραμμάτων ήταν μέσω προϊόντων εγγυημένης απόδοσης. Λόγω της σημαντικής πτώσης των επιτοκίων και του κανονιστικού πλαισίου των ασφαλιστικών εταιρειών, δεν είναι πλέον εφικτή η εγγύηση αποδόσεων. Επίσης, οι ασφαλιστικές δεν έχουν επενδύσει πόρους στη δημιουργία πλαισίου επενδυτικών επιλογών ή στη διαχείριση επενδυτικών στρατηγικών. Τα ΤΕΑ, λόγω του πλαισίου διακυβέρνησης των επενδύσεων και της απαιτούμενης επαγγελματικής διαχείρισης, έχουν επιτύχει σημαντικές αποδόσεις, ανάλογα με τους περιορισμένους κινδύνους που δύνανται να λάβουν.
Φορολογικό Πλαίσιο: Οι παροχές εφάπαξ των ΤΕΑ είναι αφορολόγητες και δεν υπόκεινται σε εισφορά αλληλεγγύης.
Ενημέρωση μελών: Στα ΤΕΑ απαιτείται διαφάνεια συναλλαγών και εξόδων και προβλέπεται εκτενής ενημέρωση των μελών, μέσω πολλαπλών καναλιών επικοινωνίας (ιστότοπος ταμείου, ατομική έκθεση, call centers) η οποία αυξάνει την εκτίμησή τους για τις προσφερόμενες παροχές. Αντίστοιχη απαίτηση δεν υπάρχει στα ομαδικά συνταξιοδοτικά ασφαλιστήρια.
γ. Πολιτική συνταξιοδοτικών παροχών
Στα ομαδικά ασφαλιστήρια προβλέπεται πρόωρη εξαγορά. Σε αυτή την περίπτωση, η παροχή προσομοιάζει περισσότερο με αποταμιευτικό πρόγραμμα παρά με συνταξιοδοτική κάλυψη. Αντίθετα, ο στόχος των ΤΕΑ είναι η συμπλήρωση του συνταξιοδοτικού εισοδήματος και δεν προβλέπεται η καταβολή παροχής πριν τη συμπλήρωση των προϋποθέσεων απονομής παροχής, που προβλέπονται στο καταστατικό τους. Ως εκ τούτου τα ΤΕΑ ταιριάζουν σε πολιτικές παροχών που έχουν σαν στόχο την επιβράβευση και τη διακράτηση των ταλέντων.
δ. Βέλτιστη διακυβέρνηση παροχών
Πλαίσιο: σε σχέση με το ομαδικό συνταξιοδοτικό ασφαλιστήριο, παρατηρείται σημαντική βελτίωση στη διακυβέρνηση μέσω συνεκτικού νομικού πλαισίου και πολυσχιδούς εποπτείας (εθνική αναλογιστική αρχή, επιτροπή κεφαλαιαγοράς, κλπ.).
Πολύ-εργοδοτικό ΤΕΑ: Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία, υπάρχει η δυνατότητα υπαγωγής σε πολύ-εργοδοτικό ΤΕΑ, που έχει εγκατάσταση σε άλλη χώρα της ΕΕ και διενεργεί διασυνοριακή δραστηριότητα. Η συγκεκριμένη λύση είναι ιδανική για μικρού και μεσαίου μεγέθους εργοδότες ή για εργοδότες που δεν επιθυμούν να εμπλακούν στη διακυβέρνηση των συνταξιοδοτικών παροχών, αλλά να έχουν τα πλεονεκτήματα των ΤΕΑ. Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν υπάρχει το αναγκαίο πλαίσιο δημιουργίας πολύ-εργοδοτικών ΤΕΑ.
Αποτελούν τα ΤΕΑ μια δαπανηρή λύση που προσθέτει σημαντικό βάρος στα τμήματα Ανθρώπινου Δυναμικού?
Λαμβάνοντας υπόψη το συνολικό κόστος διαχειριστικής λειτουργίας αλλά και επενδύσεων, τα ΤΕΑ είναι η προτιμητέα λύση, ειδικά για εργοδότες μεσαίου ή μεγάλου μεγέθους. Μια ενδελεχής ανάλυση του σχετικού συνολικού κόστους των ομαδικών συνταξιοδοτικών συμβολαίων, οδηγεί σε ποσοστά που κυμαίνονται μεταξύ 1.5% – 2.5% επί του ατομικού λογαριασμού. Το συνολικό κόστος για τα ΤΕΑ, υπολείπεται σημαντικά του αντίστοιχου των ομαδικών προγραμμάτων, ειδικά για ταμεία με περιουσιακά στοιχεία από €10εκ και πάνω.
Σύμφωνα με την πρακτική της αγοράς, όλες οι λειτουργίες των ΤΕΑ ανατίθενται από το ΔΣ του ταμείου σε τρίτους εξειδικευμένους παρόχους, οι οποίοι σε συνδυασμό με τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία διαχείρισης και επικοινωνίας που χρησιμοποιούν (διαδικτυακές πλατφόρμες και γέφυρες με τμήματα μισθοδοσίας) μειώνουν κατά πολύ την ενασχόληση από τα τμήματα Ανθρώπινου Δυναμικού.
Ποια είναι η διαδικασία ίδρυσης ενός ΤΕΑ?
Η διαδικασία ίδρυσης προβλέπει τη σύνταξη σχετικού φακέλου προς έγκριση από τις εποπτικές αρχές. Ο φάκελος περιέχει το καταστατικό του ΤΕΑ και την ιδρυτική αναλογιστική μελέτη.
Το καταστατικό του ΤΕΑ είναι το βασικό κείμενο διακυβέρνησης του ταμείου, το οποίο περιλαμβάνει κυρίως τα ακόλουθα:
- τις προϋποθέσεις υπαγωγής στην ασφάλιση του ταμείου & απώλειας ασφαλιστικής ιδιότητας
- τη σύνθεση και τις αρμοδιότητες του ΔΣ του ταμείου
- τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των μελών του ταμείου
- τους πόρους, δηλαδή τις κατηγορίες και το ύψος των προβλεπόμενων εισφορών
- τις προϋποθέσεις θεμελίωσης παροχής
- τις προϋποθέσεις απονομής παροχής
- τη διαδικασία διάλυσης & εκκαθάρισης του ταμείου
Η σύνταξη του καταστατικού δεν είναι ιδιαίτερα χρονοβόρα, καθώς μπορεί να βασιστεί στην εμπειρία αντιστοίχων καταστατικών από ΤΕΑ που είναι σε λειτουργία.
Συνοψίζοντας, θεωρώ ότι ο θεσμός των ΤΕΑ αποτελεί για την επιχειρηματική κοινότητα ένα μοντέρνο εργαλείο χρηματοδότησης συνταξιοδοτικών παροχών, το οποίο προσφέρει ισχυρά κίνητρα προσέλκυσης ταλέντων τόσο από την εγχώρια όσο και από την Ευρωπαϊκή αγορά, καθώς είναι πλήρως εναρμονισμένο και συμβατό με τα προβλεπόμενα στις σχετικές Ευρωπαϊκές οδηγίες και τις σύγχρονες πρακτικές και πολιτικές παροχών ανθρωπίνου δυναμικού.
