Η πανδημία του COVID-19 είχε ως αποτέλεσμα – ανάμεσα σε άλλα – την αύξηση της εξ’ αποστάσεως εργασίας και την επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού σε κυβερνητικό και επιχειρηματικό επίπεδο.

Φαίνεται να υπάρχει μια έντονη εξάρτηση και πιθανή συνάφεια μεταξύ αυτών των δύο τάσεων που επηρεάζουν (και σίγουρα θα συνεχίσουν να το κάνουν) το περιβάλλον εργασίας και τις εργασιακές συνήθειες και ήθη.

Θα επιχειρήσω, μέσα από το άρθρο, να παραθέσω ορισμένα χαρακτηριστικά της νέας αυτής οπτικής, όπως και να τονίσω κάποια σημεία που πρέπει να προσέξουν τόσο οι εργοδότες όσο και οι εργαζόμενοι.

[Τα στοιχεία μου προέρχονται από τον τομέα του ICT και ειδικότερα από τους μικρούς οίκους ανάπτυξης λογισμικού (20-50 εργαζόμενους) αλλά θεωρώ ότι αγγίζουν και άλλους τομείς.]

Πρώτα απ’ όλα, ο ψηφιακός μετασχηματισμός και τα ψηφιακά μέσα εργασίας επιτρέπουν την εξ’ αποστάσεως εργασία σε όλο και περισσότερα επαγγέλματα. Οι διάφοροι κλάδοι της οικονομίας βρίσκονται σε φάση διεύρυνσης, εισαγωγής και βελτίωσης των εργαλείων και μεθόδων που βοηθούν τον εξ’ αποστάσεως εργαζόμενο να παραμένει παραγωγικός στον ίδιο βαθμό με την εποχή που δούλευε στις εγκαταστάσεις της εταιρίας.

Ωστόσο, στα χρόνια που έρχονται, αναμένεται μεγάλη πρόοδος σε μεθόδους που θα συντονίζουν και ελέγχουν την παραγωγικότητα, το βαθμό συνεργασίας, εστίασης κλπ.

Μπορεί οι μέθοδοι αυτές να παρουσιάζουν χρησιμότητα για τις εταιρίες σε κάποιο βαθμό, όμως χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στο να αποφευχθεί μια τυχόν ‘εισβολή’ του εργοδότη στην προσωπική σφαίρα / χώρο του εργαζόμενου.
Το στερεότυπο του ‘ψηφιακού νομά’ έχει πια καθιερωθεί και αποτελεί για πολλούς ένα ιδανικό τρόπο ζωής. Από την άλλη, μια τέτοια προσέγγιση παραπέμπει στην αλλαγή μοντέλου του εργαζόμενου από εκείνο του υπαλλήλου σε εκείνο του freelancer. Αυτό μπορεί από τη μία να είναι πολύ θετικό για κάποια επαγγέλματα (π.χ. τους εργαζόμενους στον κλάδο ανάπτυξης λογισμικού), όμως από την άλλη ενδέχεται να δημιουργήσει προβλήματα στις εταιρίες.
Η προσήλωση στην εταιρία και στις αρχές λειτουργίας της – τουλάχιστον για τις μικρές εταιρίες – τίθεται υπό αμφισβήτηση.
Το μάνατζμεντ των εργαζομένων που προσφέρουν την εργασία τους σε δυο ή περισσότερους εργοδότες ταυτόχρονα, απαιτεί ιδιαίτερη εμπειρία ώστε να διασφαλίζεται η παραγωγικότητα και τα θέματα ηθικής (εμπιστευτικότητα, ανταγωνισμός κλπ).

Ένα ακόμη σημαντικό θέμα αφορά στις προαπαιτούμενες ψηφιακές δεξιότητες και ικανότητες των εργαζομένων που εισέρχονται στην αγορά εργασίας, ειδικά εάν πρόκειται για θέσεις με ‘εξ’ αποστάσεως’ ή ‘κινητή’ εργασία.
Οι δεξιότητες αυτές περιλαμβάνουν εκτός από τις βασικές ψηφιακές και ένα φάσμα άλλων δεξιοτήτων όπως – μεταξύ άλλων – η ‘συνεργατικότητα’, ο ασφαλής χειρισμός των δεδομένων, η μέτρηση της παραγωγικότητας, η χρήση εφαρμογών δικτύωσης με άλλα άτομα.

Μέχρι πρόσφατα, ήταν στο χέρι του κάθε εργαζόμενου να πάρει την πρωτοβουλία να αναπτύξει τις δεξιότητες αυτές στο βαθμό που μπορούσε. Σήμερα, το κράτος και οι επιχειρήσεις έχουν συνειδητοποιήσει ξεκάθαρα ότι καλούνται να παρέμβουν στο θέμα αυτό.
Αυτές οι δεξιότητες, μαζί με τη νέα τάση των micro-credentials (πιστοποιήσεις για ορισμένες δεξιότητες) θα παίξουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του περιβάλλοντος εργασίας και στη δια-βίου επαγγελματική εκπαίδευση τα επόμενα χρόνια.

Ο κύριος Βασίλης Τσέτσος (PhD), είναι ερευνητής και σύμβουλος πληροφορικής, Διευθύνων Σύμβουλος της MOBICS Α.Ε. και της MuseotekΑ.Ε. και συνιδρυτής της Codefactory